Nieuwe handleiding voor het leren van Tachelhiyt :
https://www.souss.nl/snelnieuws/nieuwe-handleiding-voor-het-leren-van-tachelhiyt
Een nieuwe handleiding voor het leren van Tachelhiyt (Tamazight van Zuid-Marokko) is sinds kort in Europa beschikbaar via Internet. De handleiding is bestemd voor beginners en vereist geen kennis van de taal. Aan de hand van eenvoudige woordenschat en zinnen kun je alledaagse situaties leren begrijpen en kleine gesprekken voeren. Hieronder een klein overzicht van de geschiedenis van de taal.
Tachelhiyt (Tamazight: ⵜⴰⵙⵍⵀⵉⵜ, Taclḥiyt; Arabisch: شلحه; Nederlands: Tasjelhiyt, Tachelhiyt; Frans: Tachelhiyt, Chleuh; Engels Shilha) is een variant van het Tamazight die wordt in regio Souss, de Anti-Atlas, de Westelijke Hoge Atlas en de oases in de Sahara gesproken. Bekende steden waar de taal wordt gesproken zijn Agadir, Assa, Essaouira (Tassort), Guelmin, Kelaat Mgouna. Marrakech, Ouarzazate, Sidi Ifni, Tafraout, Taroudant Tata, Tinghir, Tiznit en Zagora. Door migratie wordt de taal ook in grote steden gesproken zoals Casablanca. In het buitenland wordt de taal vooral in Frankrijk gesproken.
Tachelhiyt wordt sinds de Middeleeuwen in het Arabisch-Maghrebi schrift geschreven. Het was de gesproken taal onder de Almoraviden en Almohaden dynastieën. Het oudst bekende document uit die tijd is een woordenboek geschreven door Ibn Tunart (gestorven in 1172). Het woordenboek was waarschijnlijk bedoeld voor de elite die geen Arabisch sprak.
In Nederland wordt Tachelhiyt aan de Universiteit van Leiden bestudeerd. De universiteitsbibliotheek bevat een verzameling manuscripten geschreven in Tachelhiyt. De meest complete studie naar de geschiedenis van de taal is het werk van Nico van den Boogert en is verschenen in 1997: "The Berber Literary Tradition of the Sous". De studie bevat een bespreking van de evolutie van de taal vanaf de Middeleeuwen. De auteur bespreekt de soorten teksten, de vorm van de taal en de verschillen per auteur en per tijdperk.
In de moderne tijd zijn er artistieke, literaire, politieke en religieuze teksten gepubliceerd. Bekende auteurs die in of over Tachelhiyt hebben geschreven zijn Mokhtar Soussi (1900-1960), M. Khaïr-Eddine (1942-1995), A.S. Azayku (1942-2004), Mohamed Mounib (1934-2007), Brahim Akhiat (1941-2008) en Ahmed Adghirni (1947-2020).
Naast geschreven teksten zijn er orale tradities. Een specifieke muziek wordt sinds het einde van de 19de eeuw door troubadours gespeeld. Ze reisden naar dorpen, steden, markten, feesten en mousems (festivals) om muziek te spelen. Ze zijn bekend onder de naam rways, meervoud van rays. Hun muziek is uitvoerig beschreven in de muziekencyclopedie in de vorm van tien DVD's met meer dan honderd bekende liedjes van de afgelopen honderd jaar: "Anthologie de la musique des rways" (2020), verschenen bij Qitab Uitgeverij in Marokko.
Bekende rways zijn o.a. Raïs Belaïd (1873-1945), M. Albensir (1936 –1989) en Fadma Tabaamrant. Naast muziek van rways zijn er ook moderne zangers en groepen zoals Ammouri Mbark (1951-2015), Izenzaren, Oudaden, Ali Chouhad… Andere orale teksten zoals poëzie, verhalen en theater worden in de vorm van audiovisuele producten op de markt gebracht.
Verschillende culturele verenigingen zoals "Isni n Ourgh" (De Gouden Egel) uit Agadir organiseren jaarlijks internationale festivals voor films en documentaires gemaakt in Tachelhiyt. Er zijn ook festivals gespecialiseerd in muziek zoals Festival Timitar. Veel steden en dorpen organiseren jaarlijks culturele evenementen. Sinds een aantal jaren bestaan er een TV zender en een radio (Tamazight, kanaal 8) die programma's in Tachelhiyt uitzenden. Op Internet zijn er meertalige platforms en nieuwsgroepen die over en of in de taal schrijven zoals Wikimazigh, Wikipedia en Wikimania.
Sinds 2011 is het mogelijk om taalles op Marokkaanse openbare scholen te krijgen. Een universitaire studie is ook mogelijk aan de Universiteit Ibn Zohr in Agadir. In Rabat is een gespecialiseerd instituut voor de studie van de taal opgericht: Institut Royale de Langue et Culture Amazighes (IRCAM). In het buitenland wordt Tachelhiyt aan de Universiteit van Leiden en in Parijs aan het INACO bestudeerd. Er zijn woordenboeken in Tachelhiyt beschikbaar in de volgende talen: Arabisch (Mohamed Chafik), Spaans (Esteban Ibañez), Frans (Miloud Taifi), Duits (Hans Stumme). Het laatste woordenboek is Tachelhiyt - Français (2025) van de hand van de Nederlandse taalkundige Harry Stroomer.
Meer lezen over de taal:
1. Lamara Bougchiche: ”Langues et littératures berbères des origines à nos jours”. Editions Ibis Press, 1997. Deze internationale bibliografie bevat 2.000 auteurs en 6.000 publicaties over Tamazight in Noord Africa.
2. Encyclopédie berbère. Editions Edisud. Dit is een UNESCO project over taal en cultuur in Noord Africa gestart in 1972. Er zijn tot eind 2020 dertig delen verschenen.
3. Abdallah Boumalk: “Manuel de conjugaison du tachelhit”. Editions Harmattan, 2003. Dit is een handleiding voor taalleer met uitleg van grammatica en een vervoeging van de meest vookomende werkwoorden.
De taalkaart van Tachelhiyt in Marokko:
https://www.souss.nl/snelnieuws/nieuwe-handleiding-voor-het-leren-van-tachelhiyt
Een nieuwe handleiding voor het leren van Tachelhiyt (Tamazight van Zuid-Marokko) is sinds kort in Europa beschikbaar via Internet. De handleiding is bestemd voor beginners en vereist geen kennis van de taal. Aan de hand van eenvoudige woordenschat en zinnen kun je alledaagse situaties leren begrijpen en kleine gesprekken voeren. Hieronder een klein overzicht van de geschiedenis van de taal.
Tachelhiyt (Tamazight: ⵜⴰⵙⵍⵀⵉⵜ, Taclḥiyt; Arabisch: شلحه; Nederlands: Tasjelhiyt, Tachelhiyt; Frans: Tachelhiyt, Chleuh; Engels Shilha) is een variant van het Tamazight die wordt in regio Souss, de Anti-Atlas, de Westelijke Hoge Atlas en de oases in de Sahara gesproken. Bekende steden waar de taal wordt gesproken zijn Agadir, Assa, Essaouira (Tassort), Guelmin, Kelaat Mgouna. Marrakech, Ouarzazate, Sidi Ifni, Tafraout, Taroudant Tata, Tinghir, Tiznit en Zagora. Door migratie wordt de taal ook in grote steden gesproken zoals Casablanca. In het buitenland wordt de taal vooral in Frankrijk gesproken.
Tachelhiyt wordt sinds de Middeleeuwen in het Arabisch-Maghrebi schrift geschreven. Het was de gesproken taal onder de Almoraviden en Almohaden dynastieën. Het oudst bekende document uit die tijd is een woordenboek geschreven door Ibn Tunart (gestorven in 1172). Het woordenboek was waarschijnlijk bedoeld voor de elite die geen Arabisch sprak.
In Nederland wordt Tachelhiyt aan de Universiteit van Leiden bestudeerd. De universiteitsbibliotheek bevat een verzameling manuscripten geschreven in Tachelhiyt. De meest complete studie naar de geschiedenis van de taal is het werk van Nico van den Boogert en is verschenen in 1997: "The Berber Literary Tradition of the Sous". De studie bevat een bespreking van de evolutie van de taal vanaf de Middeleeuwen. De auteur bespreekt de soorten teksten, de vorm van de taal en de verschillen per auteur en per tijdperk.
In de moderne tijd zijn er artistieke, literaire, politieke en religieuze teksten gepubliceerd. Bekende auteurs die in of over Tachelhiyt hebben geschreven zijn Mokhtar Soussi (1900-1960), M. Khaïr-Eddine (1942-1995), A.S. Azayku (1942-2004), Mohamed Mounib (1934-2007), Brahim Akhiat (1941-2008) en Ahmed Adghirni (1947-2020).
Naast geschreven teksten zijn er orale tradities. Een specifieke muziek wordt sinds het einde van de 19de eeuw door troubadours gespeeld. Ze reisden naar dorpen, steden, markten, feesten en mousems (festivals) om muziek te spelen. Ze zijn bekend onder de naam rways, meervoud van rays. Hun muziek is uitvoerig beschreven in de muziekencyclopedie in de vorm van tien DVD's met meer dan honderd bekende liedjes van de afgelopen honderd jaar: "Anthologie de la musique des rways" (2020), verschenen bij Qitab Uitgeverij in Marokko.
Bekende rways zijn o.a. Raïs Belaïd (1873-1945), M. Albensir (1936 –1989) en Fadma Tabaamrant. Naast muziek van rways zijn er ook moderne zangers en groepen zoals Ammouri Mbark (1951-2015), Izenzaren, Oudaden, Ali Chouhad… Andere orale teksten zoals poëzie, verhalen en theater worden in de vorm van audiovisuele producten op de markt gebracht.
Verschillende culturele verenigingen zoals "Isni n Ourgh" (De Gouden Egel) uit Agadir organiseren jaarlijks internationale festivals voor films en documentaires gemaakt in Tachelhiyt. Er zijn ook festivals gespecialiseerd in muziek zoals Festival Timitar. Veel steden en dorpen organiseren jaarlijks culturele evenementen. Sinds een aantal jaren bestaan er een TV zender en een radio (Tamazight, kanaal 8) die programma's in Tachelhiyt uitzenden. Op Internet zijn er meertalige platforms en nieuwsgroepen die over en of in de taal schrijven zoals Wikimazigh, Wikipedia en Wikimania.
Sinds 2011 is het mogelijk om taalles op Marokkaanse openbare scholen te krijgen. Een universitaire studie is ook mogelijk aan de Universiteit Ibn Zohr in Agadir. In Rabat is een gespecialiseerd instituut voor de studie van de taal opgericht: Institut Royale de Langue et Culture Amazighes (IRCAM). In het buitenland wordt Tachelhiyt aan de Universiteit van Leiden en in Parijs aan het INACO bestudeerd. Er zijn woordenboeken in Tachelhiyt beschikbaar in de volgende talen: Arabisch (Mohamed Chafik), Spaans (Esteban Ibañez), Frans (Miloud Taifi), Duits (Hans Stumme). Het laatste woordenboek is Tachelhiyt - Français (2025) van de hand van de Nederlandse taalkundige Harry Stroomer.
Meer lezen over de taal:
1. Lamara Bougchiche: ”Langues et littératures berbères des origines à nos jours”. Editions Ibis Press, 1997. Deze internationale bibliografie bevat 2.000 auteurs en 6.000 publicaties over Tamazight in Noord Africa.
2. Encyclopédie berbère. Editions Edisud. Dit is een UNESCO project over taal en cultuur in Noord Africa gestart in 1972. Er zijn tot eind 2020 dertig delen verschenen.
3. Abdallah Boumalk: “Manuel de conjugaison du tachelhit”. Editions Harmattan, 2003. Dit is een handleiding voor taalleer met uitleg van grammatica en een vervoeging van de meest vookomende werkwoorden.
De taalkaart van Tachelhiyt in Marokko:
Last edited: