Interdictions de vocabulaire en tachelhit (Edmond Destaing-1925)

Re : Interdictions de vocabulaire en tachelhit (Edmond Destaing-1925)

17- Tawukt h'etta nettat ur ast addern midden zik s'bah' acku udm-ns ixwcen kullu kra ixwcen gh ddunit tekka iggi-ns gh lhxucant.
Yan tt ilkemn gh wawal ar ittini "migjwan" (l'oiseau qui loge au creux des troncs d'arbres) ar tezdagh gh ifran negh igjwan asusnin.
Lan sul wiyad' yad'nin.
Za3t'ut' ixwcen ur at addern midden s'bah'; ar as ntini "butcicit" negh "butalluzin" negh "butalgerga3in" negh "butuallin" negh "asmun n rrma".
 
Re : Interdictions de vocabulaire en tachelhit (Edmond Destaing-1925)

18- Ar tinin midden tabghaynust ar ted3u s lxla; aynna gh tezdeght gh kra lbit ur itekka yan, ighn ufan midden asddi-ns (son nid, sa toile) ar txellun ar tinin lfal-ns ixwcen; tla si ismawn: ar as tinin tjdemnni ula tabghaynust, ism-ns ur gis lfal, l3mal-ns iherc, ar ted3u s lxla; dar udayn tfulki darsen; asddi-ns ur atxellun.
 
Re : Interdictions de vocabulaire en tachelhit (Edmond Destaing-1925)

19- Ilf ur a ittiibdar x kra igan luqt gh berra, gar imksawn ar tinin inna ran ur a teh'camen ar tinin awal-na d ka ibedden gh ils ar tinin: "Mad ak iga ilf?".
Awal-an ur a ittiibdar gh lguddam (n) midden li mqqurnin; ghikan d lh'urumat zund zawiyat, zund timzgida, zund lmaqamat (n) llawliya ula iggi n tiram; ghin agh bahra iga l3ib mqqurn.
H'tta wanna iz'ran kra ar iskar kra n gar lxdemt; igh iz'ra lxdemt-an ar itqellaq ar as ittini: "Lxdemt (n) id bu tagant ayad".
Timgharin ntentin igh ra tbdernt ar tinint: "bu lxir", ar as sbadalent ism, gint as bu lxir.
Irgazn ar as tinin "bu ufendur" (l'animal au groin) negh "bu wayrni" (l'amateur de tubercule d'arum).
Tmlit iyi yan t'bs'il n tfiyi (n) ilf ixwd'd'ern s bat'at'a; nigh ak: "tfulki mrad is ur gis tella d urgaz-an".
Ar t ntini s lma3na, tili gis tad's'a.
 
Re : Interdictions de vocabulaire en tachelhit (Edmond Destaing-1925)

20- Nkemmel awal-ngh gh luh'uc d waylalen, netnin agh illa gar lfal gh wawal-nsn, ghwid li sak nnigh ad ur ittiibdaren zik s'bah' negh x kra igan luqt, gan gar s'wab dar midden 3delnin.
Ur agh sul ighama ghir lh'wayj lli gh ur illa ruh' zund ikulyan (suie) d lgd'ran (goufron), ghikan d cbekt d tasmi lli tinawalnin x tgemmi.
 
Re : Interdictions de vocabulaire en tachelhit (Edmond Destaing-1925)

21- Anebdu x tassmiwin gh ismawn-nsent d lfal-nsent, kra gh midden ar as ittini tassmi, kra ar as ittini tissegnit.
Ismawn-ad li yak nnigh ar tiinnan kra igan luqt ghir zik s'bah'; luqt-ann ar as ttinin "mifalan".
Maf as tinin midden "mifalan" ? Acku tga gar lfal, acku iherc s'bah'-ns.
Munnt gis snat lfalat; yat gisent atig-ns idrus lfayda-ns teggut.
Ma igan atig-ns ? Igat ya uqarid u wanas.
Igh illa madd iffughen zik s'bah' matalan igh beh'ra d inker gh id's-ns, iffughd imil iluh' allen-ns s wakal iz'er tassmi gh wakal igh illa ma mut'd'err, tassmi ur tswa yat ghwann lli d fellas iffughen ar as iteffugh wass war yat, ue a gis itterbah' yat, yan t yufan zik s'bah' nettat negh amsmar d uqarid u wanas d ugezzum n tsila ghwinn gan gar lfal yan ten yufan zik s'bah' ur a iterbah'.
Wanna yufan nnuqert ar ittini "Bismillah a s'bah' igan umlil".
Wanna yufan nnuqert tgit tagrict negh uggwar ar ittili d lxat'er-ns.
Wanna yufan tassmi ghikann ar ittini d ugayu-ns: "S'bah' n Rebbi urd s'bah' n tassmi"; yasitt, iluh' ttin x kra mani yurri s tgemmi-ns s tgud'i, ar itbadal s'bah'-ns.
 
Re : Interdictions de vocabulaire en tachelhit (Edmond Destaing-1925)

22- Manik a igan igh ibeddel s'bah'-an. Ar ikcem s tgemmi-ns, yurri igen, iqqen allen-ns isker is it't'as imik n tsa3t; inker, iffugh ilemmadin.
Negh iqelleb ibecka-ns ligh can imensi-nsn, igh en yufa kra icid' asen yadelli, ic gis imik, igh en ur yufa ma inwan, yasi imik u ugguren iluh'tin gh imi-ns, iffugh ilemmadin inna d ugayyu-ns: "ghwad a igan s'bah' urd ghwalli".
 
Re : Interdictions de vocabulaire en tachelhit (Edmond Destaing-1925)

23- Ism-ns iherc gh dar midden.
Yan mu gis tella taghawsa zik s'bah' ar ittini i yan mu rast id'alb: "Fkiyi i Rebbi mifalan".
Igh as inna: "Fkiyi tassmi", ghwan walli mu tt id'alb ur atit 3ejab lh'al igh isella i gar lfal ar itqelleq sqellet ladab li mu isella, ar as ittini: "At tegnu allen-nk a war s'bah'!" negh as inna: "A sers ittegnu lekfen-nk".
Tisnat lmsayl gis a fast ur addern midden ar tgennu lkfen i yan immuten.
Ar tiks'ud'en midden lmut walakin ssen nit is nid tqqan mac ur tt rin; tga ferq lah'bab ar txellu tigumma yattuyen, ih'erra usafu-ns; agharas-ns ur gis illa usmun ula ila l3win, lkas (n) lmut ih'erra yan gis iswan ifta, yan t imd'in ithenna, yan asd ighaman a illan gh lhul.
 
Re : Interdictions de vocabulaire en tachelhit (Edmond Destaing-1925)

24- Ghilad ad dagh nsawal gh limurat n ccbekt.
Timizar (n) icelh'in ula ti wa3raben wanna iran a itenggal tumz'in-ns zegh iger s unrar, ar iskar ccbayk.
Igh illa ma iran a itenggal tumz'in-ns negh alim-ns, imil igellin ur dars llant ccbayk, ar ifettu dar wadjar-ns.
Midden gan awk ghikan: aynna dark ur illan, ili gh dar wadjar-nk.
Illa kra gh midden ar iskar snat tghawsiwin, iz'li yat i ugayu-ns, xtann yad'nin igatt tin ssbil fad ad azd terra lajer d rah'emt (n) lwalidayn.
Yan iran a isiggel ccbekt zik sbah' igh enn ikcem dar midden, isellm fellasen, ur is'bah' fellasen, ssalam izward s'bah' lxir, acku sselam iga ssunt gh ddin, imma s'bah' lxir nettan ur iga ghir lbid3aya, igh isellem f midden is'ebbah' fellasen.
Ghakudan ilemmadint id'alb taghawsa-ns ar asen ittini: "I Rebbi fkat iyi muwalim" negh asen inna: "imassen n tenggil" (les ustensiles de transport) negh: "fkat iyi muwaz'z'may" negh "muwallen us3anin".
Acku iga gar el fal dar midden.
Ccbekt llant gis mnawt el msayl 3delnin, yat a gisent ihercen: ix terz'z'a kra lbhimt igh enn ted'd'er d kra llh'afet, asintid sers, artid gis teggan, gh anckan ar itiz'iy f wul.
Dar ibudraren ad dar bahra i3ib anckan acku iga lqa3ida-nsn a itasin el mawta-nsn x ccbayk igh ra tinn md'eln.
 
Re : Interdictions de vocabulaire en tachelhit (Edmond Destaing-1925)

25- Agelzim ar sers qqazen lqber, ula nettan illa gis lfal.
Mad as skaren midden ?
Igh qd'an midden taghawsa-nsn art tluh'en s wakal, sgennt, ur at tsnnaden d ughrab.
Ar tinin midden igh ibidd d ughrab ar yaqqra i tghuz'i (n) lqber.
Ma igan awal u ughiyul igh illa mat issudan?
Igat aryar d ugelzim acku ghwinn a igan imassen (n) lqber.
Walaynni agelzim ur gis kra igan lfal gh ism-ns, ar itiinna x kra igan luqt; ghar timgharin ad dar itiinkar ism-ns zik s'bah' acku ar tiks'ud'ent lmut.
 
Re : Interdictions de vocabulaire en tachelhit (Edmond Destaing-1925)

26- Ghikan d tsarst (le balai) illa gis gar lfal.
Dar wa3raben zik s'bah' ur a tinin ism-ns, ar as tinin el ms'elh'a, ur a tinin ct't'aba.
Igh beh'ra d nkergh gh id's igh illa madd iy innan: "Fkiyi tasarst", ar as tinigh: "Hakt ad t tars kra illan gh uxertif-nun".
Nukni x tmizar-ngh ar as ntini tasarst, ar ntini tassemt, ar ntini tas's'eft'; kullu ismawn-an ar tiinnan.
Gh dar timgharin bahra ad dar iga l3ib, tanna ih'tajjan tasarst igh dars ur tella ar ttini i tadjart-ns: "Fkiyi i Rebbi ad sutelgh i tgemmi" negh as tenna: "Fkiyi tusarag-nun".
Lfal-ns ur tigi bla yat lmselt.
Ix tedda tafukt, arkigh truh' ur ast sul smussun midden ula ar tit snnaden d ughrab ula ar sers kkaten lbhaym-nsn ula tarwa-nsn; ar tiks'ud'en s lbhaym-nsn as tlah', ar tinin: "tasarst, kra tut tawit"; ar tinin midden: "Wanna sers tut x tarwa-nk ar ittad'en negh itahel tamghart igan tanburt".
 
Re : Interdictions de vocabulaire en tachelhit (Edmond Destaing-1925)

27- Midden kullu gan yan, x tgemmi mqqurn negh taxiyamt mqqurn, wanna dar illa ixddamen d imkaran d ixemmasen, lfdur ur ten ikafa, axeddam ur t icceb3a ghir azlaf iibrin.
Amma aghrum iga dars ghar aslay, imkli ira dars lh'al a i3emmer ah'lig-ns s ibrin ar kullu yaghwd.
Lal n tgemmi ar tnekker zik fad ad tjujad tiremt i ixeddamen, tggawr, ar tebbi lxwd'ert, igh ur tssen mani gh tga tuzzalt (n) lxwd'ert, ar tfettu s dar tadjart-ns, ar asen ttini igh enn tkcem s tgemmi; "S'bah' lxir fellawn".
Ar as twajaben: "Nukni ula kemmi gh lxir abadan".
Ar asen ttini: "Ur awn tid nnigh, righ i Rebbi ad iyi tfkim minkan-nun (celle des pierres du foyer), righ a sers 3delgh kra (n) lxwd'ert" negh asen tenna: "fkamt iyi musmesd (celle à la pierre à aiguiser)" negh "tilxwd'ert".
Zik s'bah' ur iga lfal ad asen ttini: "fkamt iyi tuzzalt, acku ajenwi (le poignard) negh tuzzalt (le couteau) gan gar lfal, ar tazzalen s tghersi.
Yan mu tennit zik s'bah': "Fkiyi ajenwi negh tuzzalt" ar ak ittwajab, ar ak ittini: "A sers tgherst i tfunast-nun" negh ak inna igh ur ih'eccem: "Hakt a tebbi amg'erd-nk !"
H'etta gh lguddam n lbhaym n tghersi, ulli negh izgaren, ur a ittiinna wawal-an acku ad asen ur ittwat gar lfal.
Tazzanin igh umz'en bu Mh'end, cebh'ant ar tid jukkun (ils le frottent) d wakal, ar ttinin: "Awid tuzzalt a nghers i bu Mh'end"; igh isella i ghikan ar isghuyyu zund tazzant.
 
Re : Interdictions de vocabulaire en tachelhit (Edmond Destaing-1925)

Continues Talalit,tout ce que tu as rapporté sur ce forum est tres interessant à lire et à connaitre par tous nos ICHLHIN et imazighn.
Bon courage
 
Re : Interdictions de vocabulaire en tachelhit (Edmond Destaing-1925)

28- Ma-s-a nemger ?
Tacelh'it-ngh ur a ttini imger, ad ur tinit imger; lbraber netnin ar tinin imger, nukni ar as ntini asemmawd (la faucille); ur gis kra igan lfal, s labh'al dar imkrazen.
Asemmawd d tugersa (le soc) netnin agh tella lh'akma (pouvoir magique) mqquren, ghwid ur gisen lfal ula darsen ism yad'nin ma-s-a tsemman s'bah'.
 
Re : Interdictions de vocabulaire en tachelhit (Edmond Destaing-1925)

29- Afellun igh sul iga ljdid ur gis kra lfal, ur gis d'arura.
Afellun ikwlin ar as tinin midden zik s'bah' "anxdam" (le serviteur) negh "wughrum" (celui du pain) acku ikwli, ikka iggi l3fit.
Yan t-yusin a t-ifk i kra, ar t-isrus gh wakal, ur as yakka afellun afus s ufus; yasit walli mu rad t-ifk ix t-yusi, ar t-isengiri d wakal, iserst dagh yasit ilemma.
Ghikann d tuzlin, igh ra tent nfk i kra, ar as tentin nakka s d'd'har (n) ufus, ntentin ur gis lfal.
 
Re : Interdictions de vocabulaire en tachelhit (Edmond Destaing-1925)

30- Ghaylli illan gh ufellun a illan kullu gh ibecka lli tkanin iggi n takat.
Wanna yusin kullu ma id'lan zund agdur negh azgwi n takat negh t'ajin n takat d matten irwasen gh ibeckan lli itekkan iggi n takat kwlin.
Ikulyan dar midden gan gar lfal, wanna yusin kra gidsen x tgemmi negh taxyamt, ira tt-izri f midden, gin nit ayt berra negh ayt ugens, yat lqa3ida ka illan: labudda a tt isers yasit dagh izzrit ilemma, igh rad t-izzri ger midden ar asen ittini: "H'acakum" negh: "Lfal umlila fellawn zzrigh".
Ix t ur tsers ar tiks'ud' lhercan s tarwa-ns, ar tiks'ud'en midden ljenn agnaw a tten ur yut.
 
Re : Interdictions de vocabulaire en tachelhit (Edmond Destaing-1925)

31- Wanna ixes's'a lkd'ran ar ittini zik s'bah': "fk-iyi kra n tamment u uzukwa" (de miel de thuya); negh: "aman u uzukwa" (de sève de thuya); negh inna: "tamment (n) ira3man"; negh inna: "fk-iyi kra n tmelli" (la chose blanche); acku id'la.
Lkd'ran s ism-ns iga gar lfal s'bah' acku netta ittiira ghir i tmud'an hercnin zund tuffay negh azghaghen (maux de gorge) negh tamad'unt u wallen, ittiirra h'etta i iraman igh gisen illa ujd'd'id' (la gale) gh lliyali.
 
Re : Interdictions de vocabulaire en tachelhit (Edmond Destaing-1925)

32- Kra isggan, igit lbhimt negh inna ira igt, igit ma ifttun ula mad ur ifttun ixwcen lfal-ns zik s'bah', men ghir ma ittiitcan uhu, zunf ad'il asggan negh tazart isggan negh zzit gan zegh nna3mat, negh isemgan acku gan midden, ixelq ten Rebbi ta3ala, h'etta isan lli ganin ldhum ur gis gar lfal acku gan idammen mqqurnin.
Imma aghyul id'lan iherc dar midden; ix t-z'ran ar sufusen f udem-ns, ar as tinin: "Ad ur yawi Rebbi ass igan zund udem-nk".
Id'an isggan illa ma ten akw ur iteksaben; ghikan d umucc asggan, hatin ghwan ur iga amucc acku ljenn ar ikkat f s's'ift-nsn (il prend sa forme); lkatirn (n) ljenn ar ts'iyafen f s's'ift (n) umucc asggan; allen-ns ti ljenn ad rwasent, acku allen (n) ljenn ur rwasent ti ufgan, ntentin ar rz'ement s tighzi.
Igh d'erent tillas ur sul illa ma iz'daren a yut amucc asggan negh aydi asggan acku ur issin ma iga, izd amucc neghd ljenn acku ljenn ar ikkat x ssa3t nnit x td'uri (n) irgel (en un clin d'oeil).
 
Re : Interdictions de vocabulaire en tachelhit (Edmond Destaing-1925)

33- L3eda (n) midden illa ma ilessan ma id'lan, illa ma t-ur ilessan.
Igh ighd'eb ugellid f kra gh ddula-ns, ar ilessa ma id'lan negh fellas illa kra (n) lh'ezen, negh ra iffagh s lbarud'.
Igh ra yili imigh ger ugellid (n) itumin d wi imuselmen, ma-s-a tssen lgirra igh ra tili, ar tallen l3alam asggan; igh ra yili s's'ulah' (une trêve) gratsen: azuggwagh, igh ra yili lhena: umlil.
 
Re : Interdictions de vocabulaire en tachelhit (Edmond Destaing-1925)

34- H'etta lfaxer ula nettan ur rad t-nttu.
Illa lfaxer f snat twal, wi umzil ar as tinin midden "tirgin u umzil"; win tgemmi ar as tinin lfaxer.
Win lmnawlt n tgemmi, walli sa senwan x tgemmi ar ittiiskar gh wargan d uzukwa (d) tidekt (lentisque); tirgin wumzil ar tent skaren gh uzggwar (jujubier) d waz'ad' (arroche) d wawing (??).
Amzil nettan iga afgan itgeddamen, ur isin lfal netta ula ixeddamen-ns, ur isin nettan ghir: "kfat tirgin i ufarnu".
Ayt tgumma ka dar illa lfal acku netni ar ten s'irrifen s ladab d s'wab.
Zik s'bah' wanna ixes's'a lfaxer ira t-isiggel s kra, ar ittini i wannad dar illa: "Fkiyi kra n tid mellulnin" negh as inna: "Fkiyi kra n tid tilinin gh lmejmer" negh: "Fkiyi tumlilin" negh: "Fkiyi ma sa senwagh ya lkas watay".
Ar as tinin ghikan acku ks'ud'en igh as nnan: "lfaxer" ad ur itenqer gh wawal-an ad ur inna d ixf-ns: "Ghwad gar amud ayad, ur isin s'wab ula ladab".
 
Back
Top